“Seçimlerin Aday Listelerinde Kadın Temsili Yetersiz”

ANKARA — 

Türkiye’de kadın hak örgütlerine göre, siyasi partilerce açıklanan milletvekili aday listeleri, gelecek dönem TBMM’de eşitlikçi politikaları savunacak yeterli kadın temsili sağlayamayacak.

14 Mayıs’taki 28. dönem TBMM seçiminde yarışacak adaylar belirlendi. Ancak kadın adaylara listelerde üst sıralarda, yani seçilebilecek şekilde yer verilmemesi eleştiri konusu oldu.

Oysa yurtiçi ve yurtdışında toplam 64 milyon 191 bin 285 seçmenden yüzde 50,7’sini kadınlar oluşturuyor. 24 Haziran 2018’deki son genel seçimlerin sonucunda ise meclisteki erkek temsil oranı yüzde 83 olmuştu.

20 ilde bugüne kadar yapılan seçimlerde, TBMM’ye kadın milletvekili gönderilmedi. Bu iller, Adıyaman, Ardahan, Artvin, Bayburt, Burdur, Erzincan, Giresun, Gümüşhane, Karabük, Karaman, Kilis, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Osmaniye, Rize, Sinop ve Yozgat.

AKP ile CHP’nin liste temsili benzer oranda

İktidardaki AKP’nin 600 kişilik listesinde 487’si erkekken sadece 113’ü kadın adaylardan oluştu. AKP’nin Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin listesinde ise 24 Haziran 2018 seçim sonucuna göre seçilebilecek sırada sadece Adana’da Ayşe Sibel Ersoy’un yer aldığı görüldü. Listesinde birinci sıralardaki aday sayısı sadece 4 olan AKP’de seçilebilecek sıralardaki kadın aday oranı yüzde 17,13 olarak belirlendi.

Muhalefet cephesinde de CHP’nin adaylarından 434’ü erkek, sadece 147’si kadın oldu.

CHP’de birinci sıralardaki aday sayısı 11 olarak kaydedilirken; İYİ Parti’de 6 kadın aday birinci sıralarda yer aldı. Seçilebilecek yerlerdeki kadın aday oranı, CHP’de yüzde 17,1 ve İYİ Parti’de yüzde 6,8 olarak paylaşıldı.

“Eşitlik” ilkesi temelinde hazırlanan 290 kişilik aday listesinde Yeşil Sol Parti, 193 kadın aday çıkardı. Yeşil Sol Parti’nin eksiklikler ve liste düzeltmeleri üzerinde çalışmaya devam ettiği ve bu nedenle bu sayılarda kısmi değişiklik olabileceği de vurgulandı.

Yeşil Sol Parti’nin, HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan’ın bugünkü konuşmasında da söylediği gibi, “Herkes görecek Yeşil Sol Parti en büyük kadın temsiliyeti ile parlamentoda yerini alacak. Yüzde 45 oranıyla parlamentoya girmeye hazırlanıyoruz” iddiası var.

Listesinde birinci sıralarda 30 kadın aday gösteren Yeşil Sol Parti’de seçilebilecek sıralardaki kadın aday oranı ise yüzde 40 olarak hesaplandı.

Yeşil Sol Parti’nin Emek ve Özgürlük İttifakı’ndaki ortağı ve bu nedenle 47 ilde seçime girme kararı alan Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) ise 398 adaydan oluşan listesinde 161’i kadın aday oldu. TİP, 28 kadını birinci sırada aday gösterdi.

Ben Seçerim Derneği: “Bu dönem, erkeklere verdiğimiz son şans”

Türkiye siyasetinde güçlü kadın temsili amacıyla iki yıl önce kurulmuş olan Ben Seçerim Derneği ise, siyasi partilere ve liderlere aday önerilerinde bulundu; seçilebilecek yerlerde yeterli sayıda kadın aday olmadığına dikkat çekti.

Ben Seçerim Derneği ekibinden 24. Dönem Milletvekili Sena Kaleli, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Gerçekten üzücü tablo. Bu geçiş döneminde ittifaklar kaynaklı sıkıntılar olduğun görüyoruz. CHP listesinde çok da istediğimiz sonuç ortaya çıkmadı. Ben Seçerim Derneği olarak belirlediğimiz 20 aday açısından da çok iyi sonuçlar elde ettiğimizi söylemeyeyiz. Gasp edilmek üzere gündemdeki kadın hakları ve demokratik gelişim açısından kendimi daha iyi hissedebilecektir eğer kadın temsili olsaydı. Bu erkeklere verdiğimiz son şans. Şu anda bu dönemi geçiş dönemi olarak kabul ederek kadın örgütleri olarak geri planda tutuyoruz” dedi.

Kaleli’nin verdiği bilgiye göre Ben Seçerim Derneği’nin KONDA Araştırma ile, illerdeki kamuoyu araştırmalarıyla belirlediği 20 adaydan sadece iki aday kesin seçilecek sırada CHP’nin listede. Bu isimler DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Elif Esen ile Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Serap Yazıcı.

Ben Seçerim Derneği’nin önerdiği adaylardan, yine CHP’nin listesinde Balıkesir’de 4’ncü sırada Seval Bozkurt’un belki seçilebileceği ifade edildi.

CHP’nin listesinde İstanbul 2. seçim bölgesinde 16’ncı sıradaki Elmas Arus ve Ankara 3. seçim bölgesinde 9’ncu sıradaki Zeynep Esra Özdemir ise “seçilemeyecek sıralarda” değerlendirildi.

Elmas Arus’un Roman kimliği temsili açısından önemli bir isim olduğu ve daha üst sıralarda olması beklentisine yanıt bulunamadığı da dillendirildi. İYİ Parti’nin listesinde ise Kahramanmaraş’ta ikinci sıradaki Neslihan Koca Nergiz ve Kırklareli’nde ikinci sıradaki Sibel Pişkin yer aldı. Bu iki ismin belki Millet İttifakı’nın oy oranına bağlı olarak meclise girebileceği aktarıldı.

EŞİK: “Eşit temsilden uzak listelerle seçim yapılacak”

Eşitlik için Kadın Platformu (EŞİK) yazılı açıklamasında, YSK’ya teslim edilen aday listelerinde siyasi partilerin kadın temsili konusundaki hayal kırıklığını dile getirdi.

EŞİK’in açıklamasında, “Seçime girecek siyasi partilerin Yüksek Seçim Kurulu'na sunduğu milletvekili listeleri yine eşit temsilden çok uzak. Kadınlar siyasete girmek istemiyor iddiasını çürüten çok sayıda kadın aday adayı olmasına rağmen, listelerde çok az sayıda kadına yer verildi. Büyük bölümü de seçilemeyecek yerlere konularak listelerdeki kadın oranı yapay şekilde yüksek gösterildi. Hala, cinsiyet eşitliğini sağlamak için fermuar yöntemini uygulayan tek bir siyasi parti yok. Listelerde fermuar sistemi, kadın sayısını artırmak için değil partiler arası milletvekili sayısını eşitlemek için kullanıldı. Eşit temsil vazgeçilmezimiz!” mesajı verildi.

Gelecek dönemki mecliste mutlaka seçim mevzuatında eşit temsil için yasa değişikliği yapılması gerektiği vurgulanan açıklamada, “İlk anayasa değişikliğinde, tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesi anayasal zorunluluk haline getirilmelidir. Eşit temsil olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmelidir. Eşitlik ilkesini ihlal eden atamalar iptal edilmelidir. Yasal güvenceli eşti temsil sağlayıncaya kadar mücadele edeceğiz!” denildi.

Yıldız Yazıcıoğlu