“Kuş Öldü Beybi” raporuyla Türkiye’nin Twitter karnesi
Elon Musk ile ismi ve mavi kuş şeklindeki logosu X olarak değiştirilen Twitter’ın Türkiye’de 2022 ifade özgürlüğü ve şeffaflık verileri “Kuş Öldü Beybi” adıyla raporlaştırıldı. Türkiye erişim engellemeleri ile rekor kırarken içerik kaldırma taleplerinde Japonya ve G. Kore’nin ardından üçüncü oldu
VOA TÜRKÇE
ANKARA —
Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğü açısından yaygın kullanımı nedeniyle önemli bir sosyal medya mecrası olan Twitter’ın (X) Elon Musk’ın yönetimine geçtiği 2022 yılı sonu itibariyle engelleme karnesi “Kuş Öldü Beybi” adıyla raporlaştı.
Avrupa Birliği finansal desteğiyle Gazeteciler Cemiyeti tarafından yürütülen “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Haberciliğin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında gazeteci Ali Safa Korkut’un hazırladığı rapor kamuoyuyla paylaşıldı.
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), Toplumsal Bilgi ve İletişim Derneği (TBİD), Alternatif Bilişim Derneği, Korsan Parti Hareketi, İstanbul Hackerspace gibi bileşenlere sahip Free Web Turkey’de yayınlanan rapora göre, Elon Musk’ın Ekim 2022’de Twitter mecrasını satın almasıyla veri şeffaflığında da sıkıntı ortaya çıktı.
“Kuş Öldü Beybi: 2022 Twitter Erişim Engeli Raporu”na göre; 2022 yılında Twitter hesabı ile tweetlerden oluşan en az 4 bin 427 URL’e erişim engeli getirildi.
Twitter, 2022 yılına ilişkin detaylı veri tablosunu geçmiş yıllarda olduğu gibi yayınlamadı ve Nisan 2023’te “Şeffaflık raporlama yaklaşımımızı gözden geçiriyoruz. Bu dönem için (1 Ocak - 30 Haziran 2022) önceki formatımızda resmi bir şeffaflık raporu yayınlamayacağız” açıklamasıyla yetindi.
Raporda, Twitter’ın 2022’nin ilk altı ayında dünya genelinde 53 bin yasal engelleme talebi aldığı bilgisi vurgulanarak, “Ülkeler özelinde değil tüm dünya genelindeki kaldırma taleplerini gösteren yüzeysel bir veri yayımlandı. Bu veride Türkiye en çok içerik kaldırma talebinde bulunan ülkeler arasında Japonya ve Güney Kore’nin ardından üçüncü sırada yer aldı. Türkiye’nin kaç içerik için kaldırma talebinde bulunduğu ise belirtilmedi” tespiti yapıldı.
Raporda, “açık kaynak taramasına göre, 1 Ocak-31 Aralık 2022 tarihlerini kapsayan 12 aylık zaman diliminde Twitter hesabı ve tweet’lerden oluşan en az 4 bin 427 URL’ye mahkeme kararlarıyla erişim engeli getirildi” bilgisi aktarıldı. Geçtiğimiz yılki kararlar kapsamında en az 487 Twitter hesabı ile 3 bin 940 tweete erişim engeli getirildiği bilgisi paylaşıldı.
Kamu hizmetlerinden memnuniyetsizlik mi engelleniyor?
Raporda, 2022 yılında engellenmiş bu 3 bin 940 tweetin konularına göre dağılımına bakıldığında ise 2 bin 106 ile ilk sırada kamu görevlilerini konu edinen tweetler yer aldı. Bu kapsamda, Cumhurbaşkanlığı Hükümeti üyeleri başta olmak üzere örneğin PTT gibi bankacılık hizmetlerine eleştiriler yapılan kamu kurumlarıyla iktidardaki AK Parti’ye yakın isimler ve kuruluşlar tarafından da erişim engellemesi yoluyla içeriklere müdahale yapıldığına dikkat çekildi.
Raporda, “Verdiği hizmetin eleştirildiği tüm tweetlere erişimi engelleten PTT ise kamu kurumları kategorisinde zirvede yer aldı” ifadesini kullanıldı.
Raporda, “Kamu görevlileri kategorisinde en fazla sayıda tweetin erişime engellendiği karar, Ankara Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele (TEM) Şubesi’nde görevli bir polis memuru hakkındaki tweetler için verildi. İlgili polisin gözaltına alınan yurttaşlara işkence uyguladığı iddialarıyla ilgili 1973 tweet, Ankara 6. Sulh Ceza Hakimliği’nin 23 Aralık 2022 tarihli kararıyla erişime engellendi. Kararla aynı zamanda 18 Twitter hesabı için de erişim engeli emri verildi” örneği aktarıldı.
“Kişilik hakları ihlali” gerekçeli engellemeler birinci sırada
Yasal dayanağı itibariyle engellenen tweetlerin engellenme gerekçelerine ise ilk sırada 5651 sayılı kanunun 9. maddesinde belirtilen “kişilik hakları ihlali” gerekçesi göze çarptı. Bu gerekçeyle “2022’de 2 bin 909 tweet, bu madde dayanak gösterilerek erişime engellendi” denildi.
İlaveten “Kişilik hakları ihlali nedeniyle engellenen tweetlerin temel dağılımına bakıldığında, 2 bin 84 ile en çok kamu görevlilerini konu edinen tweetlerin erişime engellendiği görüldü” bilgisi verildi.
Yasal dayanak boyutuyla ikinci sırada “5651 sayılı kanunun 8/A maddesindeki milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması hükmü” gerekçesiyle tweetlere müdahale edildiği açıklandı. Raporda, “2022’de bu madde dayanak gösterilerek erişim engeli getirilen tweet sayısı ise 1031 oldu” denildi.
