27 Mayıs İdamları ve Darbe Süreci

DENİZLİ – 27 Mayıs 1960 Darbesi, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşen ilk askeri darbe olarak büyük bir yankı uyandırdı. Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki bir grup subay tarafından gerçekleştirilen darbe, dönemin başbakanı Adnan Menderes ve bazı bakanların idamıyla sonuçlandı. Olaylar, ülkenin siyasi tarihinde derin izler bıraktı.**

Darbe Öncesi Durum

1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti (DP), Adnan Menderes başkanlığında ekonomik kalkınma ve demokratikleşme adımları atmıştı. Ancak hükümetin otoriterleşmesi, basın özgürlüğünün kısıtlanması ve muhalefete yönelik baskılar halk arasında huzursuzluk yaratmıştı. Ekonomik sıkıntılar ve dış politikadaki gerilimler de bu huzursuzluğu artırdı.

27 Mayıs 1960 Darbesi

Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki bir grup subay, 27 Mayıs 1960 sabahı yönetime el koyarak darbe yaptı. Darbenin lideri Genelkurmay Başkanı Cemal Gürsel’di. Darbe sonrasında Milli Birlik Komitesi (MBK) adı altında bir askeri yönetim kuruldu ve mevcut hükümet devrildi. Adnan Menderes, Celal Bayar ve diğer DP yöneticileri tutuklanarak Yassıada’ya götürüldü.

Yassıada Yargılamaları

Yassıada’da yapılan yargılamalar, "Yüksek Adalet Divanı" adı verilen özel bir mahkeme tarafından yürütüldü. Siyasi nitelikte olan bu yargılamalar, adil yargılama standartlarına uymadığı gerekçesiyle eleştirildi. Sonuçta, Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idama mahkûm edildi.

*İdamlar*

- *Adnan Menderes*: 17 Eylül 1961 tarihinde İmralı Adası’nda idam edildi.
- *Fatin Rüştü Zorlu*: 16 Eylül 1961 tarihinde idam edildi.
- *Hasan Polatkan*: 16 Eylül 1961 tarihinde idam edildi.

İdamlar, Türkiye’de büyük bir şok ve üzüntü yaratarak ülkenin siyasi tarihinde derin izler bıraktı. 1990 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi, Adnan Menderes ve diğer idam edilenlerin itibarını iade etti.

Osman Dede’nin Anıları

Denizli doğumlu Osman Dede, mikrofonlarımıza 27 Mayıs 1960 Darbesi sırasında genç bir insan olduğunu anlattı. O günleri tekrar yaşadığını ifade eden Osman Dede, "O sabah her şey çok ani oldu. Hükümetin devrildiğini duyduğumuzda büyük bir şaşkınlık içerisindeydik. Darbe sonrası yaşanan yargılamalar ve idamlar hepimiz için büyük bir travmaydı. Adnan Menderes’in halk tarafından sevilen bir lider olduğunu unutmak mümkün değil" dedi.

27 Mayıs Darbesi ve sonrasında yaşananlar, Türkiye’nin demokratik gelişimi üzerinde önemli etkiler bıraktı. Askeri müdahaleler, Türkiye siyasetinde bir dönem boyunca meşru bir müdahale aracı olarak görülmüş ve sonraki yıllarda da benzer müdahaleler yaşandı. Bu olaylar, Türkiye’de sivil-asker ilişkilerinin yeniden değerlendirilmesine ve demokratikleşme çabalarının yoğunlaşmasına neden oldu.

Bu sürecin ve sonuçlarının anlaşılması, Türkiye’nin yakın tarihini ve demokrasi mücadelesini anlamak açısından büyük önem taşımaktadır.

İlgili Haber
Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan 27 Mayıs darbesinin
yıldönümünde “yeni anayasa” mesajı