AİHM’deki 60 bin başvurunun 21 bini Türkiye’den
Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) görülen davalar sıralamasında, Avrupa Konseyi'ne üye 46 ülke arasında birinci sırada yer aldı. AİHM’de işleme konmayı bekleyen 60 bin 350 dava başvurusunun 21 bin 600’ü Türkiye’den yapılan şikayetleri kapsıyor
STRAZBURG —
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne 2024 yılında en çok başvuru Türkiye'den yapıldı. AİHM’e geçen yıl yapılan başvuru sayısı yüzde 17 oranında azalsa da Türkiye "AİHM'de en fazla şikayet edilen ülke” sıralamasında birinci oldu.
AİHM Başkanı Marko Bosnjak, Strazburg’da düzenlediği basın toplantısında, Yüksek Mahkeme’nin 2024 yılı bilançosunu içeren raporu açıkladı.
Bosnjak’ın açıkladığı rapora göre, AİHM’de 2024 yılında 28 bin 800 başvuru kayda alındı. Bu rakam, 2023 yılındaki 34 bin 650 başvuruya göre yüzde 17'lik genel düşüşü temsil ediyor. Raporda bu düşüşün, “Türkiye, Macaristan, Belçika, Slovenya ve Sırbistan'a yönelik başvuru sayısındaki azalmadan kaynaklandığı” belirtiliyor.
Yüzde 80’ini “FETÖ/PDY” başvuruları kapsıyor
AİHM’in gündeminde toplam 60 bin 350 dava başvurusu bulunuyor. Türkiye, 21 bin 600 dava başvurusuyla, mahkemenin iş yükünün yüzde 35,8’ini temsil ediyor. Ancak bu başvuru sayısının büyük bir bölümü, 2016’daki darbe girişimi sonrası yapılan yargılamalardan kaynaklanıyor.
AİHM Başkanı Marko Bosnjak, VOA Türkçe’nin sorusu üzerine, Türkiye’den gelen başvuruların yüzde 80’inin Fethullah Gülen yapılanması “FETÖ/PDY başvurularıyla ilgili” olduğu kaydetti. Bosnjak, 31 Aralık 2024 tarihi itibariyle, Türkiye’den gelen 21 bin 600 başvurunun 17 bin 311’inin darbe girişimi sonrası alınan mahkeme kararlarıyla ilgili olduğunu belirtti.
Geçen yıl Türkiye hakkında 73 davada karar açıklayan AİHM, bunlardan 67’sinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) en az bir maddesinin ihlal edildiğine hükmetti. Bunlardan 15’i AİHS’in “ifade özgürlüğünü” düzenleyen 10’uncu maddesi, 19’u “özgürlük ve güvenlik hakkını” düzenleyen 5’inci maddesi, 13’ü de “adil yargılama hakkını” düzenleyen 6’ıncı maddesiyle ilgili verildi.
Türkiye’yi Rusya ve Ukrayna izledi
Ukrayna’ya saldırısı sonrası Avrupa Konseyi’nden çıkarılan, ancak daha önce yapılan başvurular çerçevesinde halen AİHM’de davaları görülmeye devam eden Rusya ikinci sırada yer aldı. Rusya 8 bin 150 başvuru ile toplam davaların yüzde 13,5’ine sahip.
Rusya’nın ardından 7 bin 700 dava ile üçüncü sıraya yerleşen Ukrayna’dan yapılan başvurular, AİHM’de görülmekte olan davaların yüzde 12,7’sini kapsıyor.
Öte yandan, Romanya 3 bin 850 başvuru ile yüzde 6,4’ünü, Yunanistan 2 bin 600 başvuru ile yüzde 4,3’ünü, İtalya 2 bin 150 başvuru ile yüzde 3,6’sını, Polonya 2 bin 50 başvuru ile yüzde 3,4’ünü, Azerbaycan bin 950 başvuru ile yüzde 3,2’sini, Moldova bin 150 başvuru ile yüzde 1,9’unu, Slovenya bin başvuru ile yüzde 1,7’sini, geriye kalan 37 ülke de 8 bin 150 başvuru ile yüzde 13,5’ini temsil ediyor.
AİHM üzerindeki baskılar
Basın toplantısında gazetecilerin “Popüler ve aşırı sağ hükümetlerin artmasıyla AİHM kararlarına itiraz ve baskıları artıyor. Bu baskılarla nasıl mücadele edeceksiniz?” sorusuna AİHM Başkanı Marko Bosnjak, “Zaman değişti. Onlarca yıl önce hukuk kuralları ve kararlarına saygı tartışılmıyordu. Bugün otoriteler farklı yaklaşıyor. Verdiğimiz kararlar eleştiriliyor. Ancak biz de verdiğimiz kararların özellikle tartışılan davalarla ilgili kararların gerekçelerini daha iyi anlatacağız. Daha fazla açıklama yapacağız. AİHM zor dönemler geçirdi ama hepsinin de üstesinden gelmeyi bildi” yanıtını verdi.
Bosnjak, “yapay zeka ve iklim değişiklikleri gibi yeni fenomenlerin, AİHS’deki temel insan hakları ve demokrasi kavramlarını da aştığını kaydetti ve AİHM’in bu alanlarda da önemli kararlara imza attığını söyledi.