Türkiye’nin Çevresinde 30 Yıldır Bitmeyen Ateş
Türkiye’nin Çevresinde 30 Yıldır Bitmeyen Ateş: Sürekli Çatışma Halindeki Coğrafya
Mustafa Ekşi
Son otuz yılın haritası, Türkiye’nin çevresinin adeta bir savaş çemberiyle kuşatıldığını ortaya koyuyor. Ortadoğu’dan Kafkasya’ya, Balkanlar’dan Kuzey Afrika’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada onlarca çatışma, iç savaş ve askeri müdahale yaşandı. Bu durum, Türkiye’nin dış politikası, güvenlik stratejisi ve bölgesel istikrar açısından doğrudan etkiler yarattı.
Savaşlar ve Çatışmalar Haritası
Görsel haritada yer alan çatışmalar, 1990’lardan başlayarak bugüne kadar süregelen pek çok sıcak krizi kapsıyor. Bunlar arasında dikkat çekenler:
- Balkanlar: 1992-1995 Bosna Savaşı ve 1998 Kosova Savaşı, Türkiye’nin etnik ve tarihi bağları nedeniyle yakından izlediği çatışmalardı.
- Kafkasya: 2008 Abhazya Savaşı ve 2020’deki 2. Karabağ Savaşı, Kafkasya’daki güç dengelerini değiştiren gelişmeler oldu.
- Ortadoğu: 2003-2011 Irak Savaşı, 2011-2025 Suriye İç Savaşı, 2023 Gazze Saldırıları ve son olarak 2025’te patlak veren İsrail-İran çatışması, Türkiye’yi sınır güvenliği ve mülteci akınları konusunda zorlayan gelişmelerdir.
- Kuzey Afrika: 2011-2025 Libya İç Savaşı ve 2013 Mısır Askeri Darbesi, Türkiye’nin Akdeniz politikalarını şekillendiren temel kırılma anlarıdır.
- Ukrayna Krizi: 2014’te başlayan Donbass çatışmaları ve 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik kapsamlı işgali, Karadeniz dengelerini ve NATO-Türkiye ilişkilerini yeniden tanımladı.
- Afganistan: 1991-2021 arasındaki Afganistan Savaşı, Türkiye’nin NATO üyeliği kapsamında Afganistan’da aktif rol almasına neden oldu.
Türkiye İçin Ne Anlama Geliyor?
Bu çatışmalar, Türkiye için sadece sınır komşularında yaşanan krizler değil; aynı zamanda:
- Mülteci akınları,
- Terör tehdidi,
- Silahlanma yarışı,
- Enerji güvenliği,
- Diplomatik denge arayışları gibi çok katmanlı sonuçlar doğurdu.
Ayrıca, Türkiye bu krizlerde hem diplomatik çözüm süreçlerinde arabulucu rolü üstlendi hem de bazı durumlarda askeri müdahalelerle sahada yer aldı.
Bölgesel İstikrarsızlığın Sürekliliği
Harita, bölgede kalıcı barışın sağlanamadığını da gözler önüne seriyor. Çatışmaların çoğu ya halen sürüyor ya da yeniden alevlenme riski taşıyor. Özellikle Gazze, Suriye, Libya ve Ukrayna’daki gelişmeler, sadece askeri değil aynı zamanda insani krizlere de yol açıyor.
Türkiye, Çatışmalarla Çevrili Bir Jeopolitik Ada
Türkiye, jeopolitik olarak tam anlamıyla bir “çatışma koridoru”nun ortasında yer alıyor. Bu durum, ülkenin dış politika stratejilerinde çok yönlü refleksler geliştirmesini zorunlu kılıyor. Haritada yer alan 30 yıllık çatışma geçmişi, sadece tarihsel bir döküm değil; aynı zamanda geleceğe dair uyarı niteliği taşıyan bir tablo olarak değerlendirilmeli.
