Ukrayna'da Savaşın Birinci Yılı: “Türkiye Alması Kolay Olmayan Kararlar Almak Zorunda Kalabilir”

Ukrayna’daki savaşın bir yılını VOA Türkçe’ye değerlendiren Amerika Dış Politika Konseyi adlı düşünce kuruluşunun başkan yardımcısı Ilan Berman Rusya’nın küresel gücünün azaldığını belirtti.

Türkiye’nin süreçteki konumunu ‘güçlü’ olarak niteleyen Berman bununla birlikte Ankara’nın alması kolay olmayan kararlar almak zorunda kalabileceğini belirtti.

Dünya kamuoyu genelde birkaç gün sürmesini bekliyordu, birinci yılını dolduruyor ve ne zaman sona ereceğine dair bir işaret de yok.

Amerika Dış Politika Konseyi Başkan Yardımcısı Ilan Berman’a göre Rus ordusu çok büyük kumar oynadı.

Berman, “Gerçekte Rus ordusu büyük bir kumar oynadı. Kremlin Ukrayna müdahalesinde büyük kumar oynadı. Rus hükümeti topyekün bir savaşla birkaç gün içinde Kiev’i askerden arındıracağını düşündü. Bu olmadı. Ukrayna’nın güçlü karşılık vermesi, Rus ordusunun önemli taktiksel hataları ve Batı’nın Ukrayna’ya destekte birleşmesi nedeniyle olmadı. Gerçekte uzun süreli bir çatışmaya dönüştü ve önemli bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. Ukraynalılar daha önce kendilerinden alınan topraklar da dahil kendilerine geri verilmesini istiyor. Rusya’ya zorla götürülen Ukrayna vatandaşlarının geri gönderilmesini, ülkenin yeniden yapılanmasını ve Rusya’nın neden olduğu zarar için tazminat istiyorlar. Rusya en azından şimdilik hiçbiriyle ilgili görünmüyor. Çatışma daha sürecek gibi çünkü bu konularla ilgili nerdeyse hiç konuşma yok” dedi.

Rusya, Ukrayna’nın doğusunda işgal ettiği topraklar konusunda taviz verse bile, 2014’te ilhak ettiği ve köprüyle Rus ana karasına bağladığı Kırım’dan taviz verebilir mi? Berman bu konuda Batı’nın Ukrayna’ya baskı yapabileceği düşüncesinde.

Ilan Berman, “Bu, Ukrayna ve Batı’nın aynı fikirde olmadığı konu olabilir. Yakında veya daha sonrasında Batı’dan Ukrayna’ya amaçlarının önemli bir kısmına ulaştığında özveride bulunması için baskı olacak. Ve Kırım Kiev’le Avrupa başkentleri arasında tartışma konusu olacak” diyor.

Peki ya Putin…Rusya Cumhurbaşkanı’nın koltuğu bazılarının dile getirdiği gibi tehlikede mi? Berman’a göre savaş uzadıkça, Putin’e ülke içindeki destek de azalacak.

Berman, “Savaşa karşı çıkanların sayısı artıyor çünkü savaş devam ettikçe kendilerine bir yararı olmadığını görüyorlar. Uluslararası toplumdan soyutlanıyorlar. Bana göre çatışma sürdükçe Putin’e iç destek azalıyor. Sanırım zaman içinde siyasi açıdan durumu daha istikrarsız olacak. İktidarda kalmak için daha baskıcı olacak. Ve yakın çevresinde daha fazla insan şimdiki durumdan kurtulmak için Putin’in bir saray darbesiyle iktidardan düşmesi gerektiğini düşünecek. Ya da belki birileri ortadan kaldıracak” diyor.

Putin’in Ukrayna’yı, milliyetçilik duygularıyla Rusya’yı eski günlerine döndürmek için işgal ettiği yorumları da kamuoyuna yansımıştı. Berman bunun tam tersinin yaşanmakta olduğunu ve Rusya’nın süper güçlü devlet algısının azaldığını belirtiyor.

Berman, “Rusya’nın dünyadaki duruşu net bir şekilde aşağı doğru gidiyor. Sanırım Rusya hala nükleer gücü ve öngörülemeyen karar alma doğası nedeniyle ilgilenilmesi gereken bir güç. Ama çok açık ki Rusya’nın küresel gücü azalıyor. Artık güvenebileceği daha az müttefiki var. Bu nedenle savaşı sürdürmek için Kuzey Kore ve İran’ın askeri malzemelerini kullanmak zorunda kaldı. Uzun dönemde ekonomisi çok derin bir şekilde düşüşte. Dünyadaki yeri alçalılıyor. Süper güçlü devletten uluslararası bir paryaya çok hızlı şekilde dönüşüyor. Rusya çok hızlı şekilde geriye gidiyor” ifadelerini kullanıyor.

Ve bütün bu süreçte, bir yıl boyunca Türkiye’nin izlediği politika. Türkiye, hem Rusya, hem Ukrayna’yla iyi ilişkileri olan az sayıda devletten biri. Berman, Türkiye’nin şimdiki pozisyonunu çok güçlü olarak niteliyor ama yakın dönemde Ankara’nın çok da hoşuna gitmeyebilecek kararlar almak zorunda kalabileceği mesajını veriyor.

Ilan Berman, “Sanırım Türkiye burada çok dikkatli şekilde iğneden iplik geçirmeye çalışıyor çünkü bir tarafta Türkiye Rusya’nın yaptığının, Rusların Ukrayna’da yapmaya çalıştığının İkinci Dünya Savaşı sonrası düzene gerçek bir meydan okuma olduğunu anlıyor. Diğer taraftan Türkiye’nin Rusya’yla sadece siyasi değil enerji alanına da kayan uzun süreli ilişkileri var. Yani birçok açıdan Türk hükümeti için seçme zamanı. Çünkü Avrupa’nın seferberliği, NATO’nun seferberliği nedeniyle Türkiye’den barışın korunması için aktif rol almasıyla ilgili talepler artacak. Mesela, yeni ülkelerin NATO ittifakına alınması gibi. Yani Türkiye şu anda çok güçlü konumda. Ama bir yandan da Ankara alması kolay olmayan kararlar almak zorunda kalabilir. Türkiye’nin, çatışmanın seyrine göre rolü çok önemli bir etken haline geliyor” diyor.

Ukrayna’nın direnişinin herkesi şaşırttığını da kaydeden Berman, Ukraynalılar’ın gösterdiği birliğin kilit önemde olduğunu vurguluyor ve “Kiev birkaç gün içinde düşseydi şu anda Rusya’nın Ukrayna işgalini konuşuyorduk” ifadelerini de kullanıyor.

Serhan Akif Akyıldız