Milyonları etkileyen sinsi hastalık: Diyabet
VOA TÜRKÇE
1991’den bu yana her 14 Kasım insülin hormonunu keşfeden Sir Frederick Banting'in doğum günü olduğundan Dünya Diyabet Günü olarak tanınıyor. Kasım’ın tamamı da diyabet farkındalık ayı.
Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabet dünya çapında her 10 yetişkinden 1'inde görülüyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre çoğunluğu düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşayan yaklaşık 422 milyon kişi diyabet hastası ve her yıl 1,5 milyon ölüm doğrudan diyabetten kaynaklanıyor.
Diyabet, vücut kan şekeri seviyelerini etkili bir şekilde düzenleyemediğinde ortaya çıkan kronik bir sağlık sorunu. İki ana diyabet türü var: Tip 1 ve tip 2.
Her iki diyabet türü de yüksek kan şekeri seviyelerine yol açabilir ve bu da kontrol altına alınmazsa zamanla ciddi hasara yol açabilir. Diyabet körlük, böbrek yetmezliği, kalp krizi, felç ve ampütasyonun, uzuvların kesilmesinin önemli bir nedeni.
Tip 1 kronik olsa da küresel çapta diyabeti olanların %90'ından fazlası aslında tip 2 hastası. Tip 2 diyabet, vücut insülinin etkilerine karşı dirençli hale geldiğinde veya pankreas yeterli insülin üretmediğinde gelişiyor.
Bu durum genellikle obezite, kötü beslenme ve fiziksel aktivite eksikliği gibi yaşam tarzı faktörleriyle ilişkili. Haliyle bazı gıdalar, tip 2 diyabet gelişme riskinin artmasına katkıda bulunabiliyor. Peki bu gıdalar neler?
- Gazlı, şekerli, alkollü içecekler;
- Beyaz un ve rafine tahıllardan yapılan gıdalar;
- Pastırma, sosis, salam gibi işlenmiş etler ve kırmızı et;
- Sağlıksız yağların kullanıldığı patates kızartması ve cips;
- Kızartılmış gıdalar;
- Şekerli kahvaltılık gevrekler;
- Yüksek yağlı süt ürünleri;
- Trans yağ oranı yüksek gıdalar;
- Yapay olarak tatlandırılmış içecekler;
- Yüksek şekerli tatlılar ve kurutulmuş meyveler.
Tip 2 diyabette belirtiler hafif olabilir ve fark edilmesi uzun yıllar alabilir. Belirtileri arasında da şunlar var:
- Çok susamış hissetmek;
- Normalden daha sık idrara çıkma ihtiyacı;
- Bulanık görmek;
- Yorgun hissetmek;
- İstemeden kilo vermek.
Birçok vakada tip 2 diyabet ve komplikasyonları sağlıklı alışkanlıkların benimsenmesi ve sürdürülmesiyle geciktirilebilir veya önlenebilir. Bu nedenle farkındalık yaratmak önemli.
Unutmayın, ölçülü olmak önemli ve diyabet riskini azaltmak için katkısız gıdalar, yağsız proteinler ve bol miktarda meyve ve sebze içeren dengeli bir diyet sürdürmek şart.
