Brandenburg’da Vatandaşlık İçin Yeni Şart

Brandenburg’da Vatandaşlık İçin Yeni Şart: İsrail’in Varlık Hakkını Tanımayan Alman Pasaportu Alamayacak

Almanya’nın Brandenburg eyaletinde, vatandaşlığa kabul sürecinde radikal bir değişiklik gündemde. Artık Alman pasaportu almak isteyen yabancıların yalnızca anayasal değerlere değil, İsrail Devleti’nin var olma hakkına da açıkça bağlılık göstermesi istenecek. Karar, Almanya’da antisemitizmle mücadele, entegrasyon politikası ve temel haklar ekseninde sert tartışmaları beraberinde getirdi.

Yeni Uygulama Neyi Değiştiriyor?

Brandenburg İçişleri Bakanı Michael Stübgen Wilke (partisiz, SPD hükümeti üyesi) ve Eyalet Başbakanı Dietmar Woidke (SPD), 18 Temmuz’da düzenledikleri ortak basın toplantısında, vatandaşlık sürecinde getirilecek yeni bir kriteri kamuoyuna açıkladı:

Bundan böyle Brandenburg’da Alman vatandaşlığına başvuran kişilerin, Almanya’nın temel demokratik düzenini ve özgürlükçü anayasasını tanımanın yanında, İsrail’in varlık hakkını da açıkça kabul ettiklerine dair yazılı veya sözlü beyan sunmaları gerekecek.

Bu yeni uygulamanın, federal vatandaşlık yasasına doğrudan müdahale etmeyen ancak eyalet düzeyindeki başvuru prosedürlerine entegre edilen bir ön şart olacağı belirtildi. Bakan Wilke’ye göre bu adım, Almanya’da antisemitizme karşı kararlı bir duruşun ifadesi ve Anayasa’nın ruhuna uygun bir önlem niteliğinde.

Antisemitizmle Mücadele Mi, Anayasal Sınırların Ötesi Mi?

Brandenburg Antisemitizmle Mücadele Görevlisi Andreas Büttner de uygulamaya destek verdi. Büttner, “İsrail’in varlık hakkı olmadan kalıcı bir barış mümkün değildir” diyerek, Almanya’nın tarihsel sorumluluğu gereği böyle bir tutum sergilemesinin hem etik hem de siyasal olarak zorunlu olduğunu savundu.

Bakan Wilke ise “Vatandaşlık, sadece teknik bir statü değil, aynı zamanda değerlerin içselleştirilmesi anlamına gelir. Kim Almanya’nın demokratik düzenini kabulleniyor ama antisemitizme göz yumuyorsa, bu çelişkilidir” ifadelerini kullandı.

Ancak bu açıklamalar, kamuoyunun tüm kesimlerinde aynı olumlu yankıyı bulmadı.

Muhalefet Ne Diyor?

Muhalefet partileri, özellikle Sol Parti (Die Linke) ve Yeşiller (Grüne), uygulamanın sınırlarının muğlak olduğunu ve dini-siyasal görüş ayrılıklarını vatandaşlık süreçlerine taşımanın tehlikeli olabileceğini belirtti.

Yeşiller’den bir temsilci, “İsrail’in varlık hakkı elbette tartışma konusu olamaz, ancak vatandaşlık süreci kişinin dış politikayla ilgili spesifik görüşleri üzerinden değil, hukuki ve toplumsal uyumu üzerinden değerlendirilmelidir” yorumunu yaptı.

Sol Parti ise uygulamanın, özellikle Ortadoğulu göçmenleri hedef alan ayrımcı bir filtreye dönüşebileceği uyarısında bulundu. Bazı hukukçular ise devletin vatandaşlığa geçişte siyasi bağlılık talep etmesinin, Alman Anayasası’nın (Grundgesetz) 3. maddesiyle çelişebileceğini ileri sürdü.

Federal Yasa Ne Diyor?

Almanya’da vatandaşlık başvuruları, temelde federal yasalarla düzenleniyor. Ancak eyaletler, başvuru süreçlerinde güvenlik ve entegrasyon görüşmeleri gibi bazı uygulamalarda takdir yetkisine sahip. Brandenburg örneğinde olduğu gibi, siyasi sadakat ya da dış politika beyanlarının vatandaşlık sürecine entegre edilmesi ise oldukça nadir görülen bir durum.

Berlin, Hamburg ve Kuzey Ren-Vestfalya gibi eyaletlerin bu uygulamayı benimseyip benimsemeyeceği şimdilik belirsizliğini koruyor. Ancak federal İçişleri Bakanlığı’nın bu girişime yönelik tutumu, eyaletler arası uyumu belirleyecek en önemli unsur olacak.

Yahudi Toplumu ve Diaspora Ne Düşünüyor?

Almanya Yahudi Toplumu (Zentralrat der Juden in Deutschland) ise kararı memnuniyetle karşıladı. Yapılan açıklamada, “İsrail’in meşruiyeti hâlâ bazı topluluklar tarafından sorgulanıyor. Almanya bu konuda açık bir duruş sergileyerek antisemitizme karşı toplumsal bir refleksi güçlendirmiştir” denildi.

Aynı zamanda, bazı diaspora dernekleri ve Arap asıllı göçmen temsilcileri ise kararın, İsrail devletine yönelik haklı eleştirileri dahi bastırabilecek bir baskı aracına dönüşmesinden endişeli. “İsrail’in politikalarını eleştirmek, onun varlık hakkını reddetmek değildir” görüşü sıklıkla dile getiriliyor.

Göçmenler Açısından Ne Anlama Geliyor?

Yeni uygulama, özellikle Filistin, Lübnan, Suriye ve Irak kökenli göçmenler için ciddi sonuçlar doğurabilir. Almanya’da yaşayan milyonlarca Müslüman göçmen arasında, İsrail politikalarına eleştirel yaklaşan büyük bir kesim mevcut. Bu kişilerin vatandaşlık sürecinde beyan verecekleri ifadeler, artık yalnızca hukuki değil aynı zamanda siyasal ve ideolojik riskler de içerecek.

Bu durum, başvuru yapan kişilerin kendi vicdanları ve Almanya’daki yaşam hayalleri arasında kalmalarına neden olabilir.

Demokratik Duruş mu, Ayrımcılık Riski mi?

Brandenburg eyaletinin kararı, Almanya’nın vatandaşlık politikasında yeni bir kırılma noktasına işaret ediyor. Bir yandan antisemitizme karşı güçlü bir mesaj olarak değerlendirilen uygulama, öte yandan ifade özgürlüğü, inanç çeşitliliği ve siyasi çoğulculuk ilkeleriyle çelişip çelişmediği konusunda tartışmalara yol açıyor.

Federal düzeyde nasıl karşılık bulacağı ve diğer eyaletlerin bu çizgiyi izleyip izlemeyeceği önümüzdeki haftalarda netlik kazanacak. Ancak bir gerçek var ki, bu karar Almanya’nın hem tarihî yüküyle hem de bugünkü çokkültürlü yapısıyla yüzleşmesini yeniden gündeme taşıyor.