Ukrayna'nın ikinci büyük kenti Harkiv Rus füzelerine direniyor

Ukrayna'nın kuzeydoğusundaki Harkiv, Rusya'nın sık sık saldırısına uğrayan bir şehir için şaşırtıcı derecede aktif. Sokaklar gün boyunca kalabalıklarla dolup taşıyor, kafeler dolu ve gece hayatı sürüyor.

24 Şubat 2022'de başlayan Rus işgalinden önce ülkenin ikinci büyük kentinin nüfusu 2 milyona yaklaşıyordu. Yetkililer, yeni bir Rus füze ve insansız hava aracı saldırısı dalgasının yarattığı tehdide rağmen kentte yaklaşık 1,2 milyon kişinin yaşadığını söylüyor.

Harkiv'de kalanlar arasında, savaşın başlarında Rus birliklerinin şehrin dış mahallelerine ulaşmasıyla, Ukrayna'nın batısında görece güvenli yerleşim yerlerine göçen; ancak geri dönenler de var. Üstelik bu kişiler, cephe hattına yakın ve Rusya sınırına sadece 42 kilometre mesafedeki bir şehirde yaşamanın riskine rağmen döndüler.

Üç ay sonra Harkiv'e geri dönen 29 yaşındaki dergi editörü Kateryna Pereverzeva, "Burada bir günde, orada geçirdiğim üç aydan daha fazla hayatta hissediyorum" diyor. Pereverzeva, şehir merkezinde bir kafede otururken Reuters'a Rus saldırılarının yoğunlaşmasına rağmen bir daha ayrılmaya niyeti olmadığını söylüyor.

Bombalar altında yaşam

29 Aralık'ta savaşın bugüne kadarki en büyük Rus bombardımanlarından birinde Harkiv'de en az üç, Ukrayna genelinde ise 31 kişinin öldürülmesiyle, saldırılarda son dalga başladı.

Birleşmiş Milletler'e göre o tarihten bu yana sadece Harkiv'de 17 kişi öldürüldü, 168 kişi yaralandı. Saldırıların yoğunlaşmasından bu yana en kanlı günde, 23 Ocak'ta düzenlenen çok sayıda saldırıda 10 kişi öldü ve onlarca kişi yaralandı.

Beş kişilik bir aile ve yaşlı bir çift, 9 Şubat'ta bir petrol deposuna düzenlenen insansız hava aracı saldırısında öldürüldü.

Ukraynalı yetkililere göre, son haftalarda Harkiv'e fırlatılan füzeler arasında Kuzey Kore'den gelen füzeler de vardı; oteller, tarihi binalar ve apartman blokları da tahrip edildi.

Harkiv’in hava savunma sistemi, başkent Kiev'e kıyasla daha zayıf ve yakınlardan ateşlenen füzelere karşı da daha savunmasız.

Yakından ateşlenen füzelerin, havada geçirdikleri kısa süre nedeniyle izledikleri eğriyi tespit etmek zor. Hatta füzeler bazen hava saldırısı uyarısı gelmeden önce yere düşebiliyor.

Huzurlu bir yaşam yanılsaması

Bölge konseyi danışmanı Nataliia Popova, sık sık yaşanan tehlikelere rağmen Harkiv'de gündüzleri bir hareketlilik olduğunu ve pek çok işletmenin hızla toparlandığını söyledi.

Ancak şehrin kuşatma altında olduğu hissediliyor ve tahtalarla kapatılmış dükkan vitrinleri sürekli olarak savaşı hatırlatıyor.

Çarlık ve Sovyet dönemi yapılarının etkileyici bir karışımı olan kentteki karakteristik mimari de topçu ateşiyle delik deşik olmuş durumda. Kentin geniş caddelerini, henüz saat 23.00'teki sokağa çıkma yasağı başlamadan önce bile ürkütücü bir sessizlik kaplıyor.

Geçen yaz, şehir merkezinde bir berber dükkanı açan 26 yaşındaki Mikola Demidenko, "Huzurlu bir yaşam yanılsaması hissediyorsunuz" dedi. Aralık ayı sonlarında bir Rus insansız hava aracı Demidenko'nun evinin ve stüdyosunun yakınındaki bir binaya çarparak stüdyonun camlarını patlattı.

Bazı kent sakinleri, Harkiv'in içinde bulunduğu tehlikeli durumun kendilerini harekete geçirdiğine ve kentin mirasına duydukları saygıyı arttırdığına inanıyor.

Ukrayna 1991'de bağımsızlığını kazandığında şehir büyük ölçüde Ruslaştırılmıştı ve Moskova yanlısı politikaların kalesiydi.

Yeni bir sanat ve performans merkezinin kurucu ortağı Anton Nazarko’ya göre savaş, bu dinamiği tersine çevirdi. Nazarko, bu durumun Harkiv'de Rus etkisinden uzak bir kimlik oluşturmak için “tarihi bir fırsat” olduğuna inanıyor.

Kısa süre önce soğuk bir akşamda eğlence düşkünleri, sıkı güvenlik önlemleri altında Yeni Kültür Merkezi adı verilen ve bir zamanlar Sovyet döneminden kalma bir soğutma ekipmanları fabrikası olan endüstriyel bir mekana elektronik müzik konseri için doluştu.

37 yaşındaki Nazarko, arka planda ağır bas sesleri yükselirken, "Şehrin bu yaratıcı kıvılcımı kaybetmesini istemiyorsak, hemen şimdi bir şeyler yapmalı, hemen şimdi inşa etmeye başlamalıyız" diyor.

Yerel yetkililer, Moskova ile kültürel ve tarihi bağları koparmayı amaçlayan ülke çapındaki çabanın bir parçası olarak yeni bir kimlik oluşturmaya yönelik benzer bir ilginin sinyallerini veriyor.

Kasım ayında Harkiv Ulusal Opera ve Bale Tiyatrosu, bir şehir marşı bestelenmesi için harekete geçti. Belediye Başkanı Ihor Terekov, merkezi bir caddeye Rus şair Aleksander Puşkin yerine Ukraynalı filozof Hrihoryi Skovoroda'nın adının verilmesini önerdi.

Balistik uzmanlık

Rusya tarafından bombalanan diğer şehirlerde olduğu gibi Harkiv'de de insanlar uyum sağlamayı öğrendi.

Bölge yetkililerine insani yardım konularında danışmanlık yapan Popova, ağır hasar görmüş kendi apartmanının yakınında durarak, koridorların ve banyoların neden hava saldırılarından saklanırken yerel halk için en iyi korumayı sunduğunu açıklıyor. Balistik füze saldırısı uyarısı geciktiğinde, bomba sığınakları pek işe yaramıyor.

2 Ocak'ta evinin avlusuna yapılan saldırıdan küçük oğluyla birlikte banyoya koşarak kurtulan Popova, “Dürüst olalım: 40 saniye içinde bir bodrum katına gitmek ya da metroya koşmak gerçekçi değil" diyor.

Dergi editörü KaterynaPereverzeva, bölge sakinlerinin farklı mühimmatlara o kadar aşina olduklarını söylüyor ki, çoğu zaman birini diğerinden ayırt edebiliyorlar.

Pereverzeva, "Yakınınızda bir yere düşen bir S-300 (uzun menzilli füze), uzağınıza düşen bir İskender (kısa menzilli füze) kadar ses çıkarmıyor" dedi.

Neredeyse anlık tehdit nedeniyle halkın, fırlatılan füzeleri kendilerinin tespit ettiği ve hayati saniyeler kazandıran mesajlaşma uygulaması Telegram'a güvendiğini söylüyor. Birleşmiş Milletler, 29 Aralık'tan bu yana en az 79 füze ve insansız hava aracının Harkiv'in yerleşim bölgelerini vurduğunu açıkladı.