Tarih, Yeni Yasa, Uzayan Süreçler ve Beklenen Kararlar
Medya.Berlin
Almanya’da Çifte Vatandaşlık: Tarih, Yeni Yasa, Uzayan Süreçler ve Beklenen Kararlar
Almanya’da 2024’te yürürlüğe giren reform ile çifte vatandaşlık artık kural haline geldi. Ancak 36 ayı bulan işlem süreleri ve Düsseldorf Mahkemesi’nin henüz kesinleşmeyen kararı, göçmenler için süreci hâlâ sancılı kılıyor.
1. Vatandaşlık Yasalarının Tarihsel Gelişimi
Almanya’da vatandaşlık düzenlemeleri iki yüzyılı aşan süreçte birçok kez değişti.
• 1818–1864: Eyalet bazlı farklı yasalar.
• 1870/1871: Federal vatandaşlık yasası kabul edildi.
• 1913: “Kan bağı” ilkesine dayalı sistem (RuStAG).
• 1933–1945: Nazi dönemi, ayrımcı ve ırkçı düzenlemeler.
• 1955–1975: Yeni yasalar ve anneden doğan çocuklara da vatandaşlık hakkı.
• 1991: Anayasa Mahkemesi’nin hak temelli kararı.
• 2000: Doğumla Alman vatandaşlığı (opsiyon modeli).
• 2008: Vatandaşlık testi başladı.
• 2014: Opsiyon modeli kaldırıldı.
• 2024: Çifte vatandaşlık artık tüm göçmenler için genel kural.
2. Mevcut Yasa ve 2024 Reformu
Yeni yasa ile artık Türk vatandaşlığından çıkmadan Alman vatandaşlığına geçilebiliyor. Bunun için yalnızca Türk makamlarına bilgi verilmesi ve “Çok Vatandaşlık Bildirim Formu” doldurulması gerekiyor.
Ayrıca vatandaşlığa başvuru süresi, önceki 8 yıldan 5 yıla indirildi. İstisnai durumlarda (yüksek entegrasyon başarısı, özel katkılar) bu süre daha da kısalabiliyor.
3. Vatandaşlığa Geçişin Genel Şartları
• Sabıka kaydının olmaması.
• Almanca dil bilgisi (genelde B1 seviyesi).
• Vatandaşlık testi (Einbürgerungstest) başarıyla geçmek.
• Süresiz oturum izni zorunlu değil, ancak geçim güvencesi şart.
• Sosyal yardıma muhtaç olmadan yaşamını sürdürebilmek.
• Almanya’nın anayasal düzenine bağlılık beyanı.
4. İstisnalar ve Muafiyetler
• Dil şartı istisnası: 30 Haziran 1974 öncesinde Almanya’ya gelenler için A1 düzeyi yeterli.
• Vatandaşlık testinden muaf olanlar:
• 16 yaş altı çocuklar
• Almanya’da Hauptschule, Realschule, Abitur diploması alanlar
• Üniversite mezunları
• Sağlık raporu ile engelliliğini belgeleyenler
5. Doğumla Vatandaşlık
• Anne veya babadan biri Alman ise çocuk otomatik olarak Alman vatandaşı olur.
• Türk ebeveynlerden biri en az 5 yıldır Almanya’da ikamet ediyorsa, çocuk hem Alman hem Türk vatandaşı olabilir.
6. Çifte Vatandaşlık Hakkının Uygulanışı
Yeni yasa ile çifte vatandaşlık kural haline geldi.
Eskiden Türk vatandaşlığına geri dönenler, Alman vatandaşlığını kaybediyordu. Artık bu engel ortadan kalktı. Ancak kimlik uzatma gibi resmi işlemlerde, “başka ülke vatandaşlığınız var mı?” sorusuna doğru cevap verilmesi gerekiyor.
Türk erkekler için, yeniden Türk vatandaşlığına dönüşte askerlik yükümlülüğü konusu da gündeme gelebiliyor.
7. İşlem Süreleri: 36 Aya Varan Bekleyiş
Her ne kadar yasa kolaylık getirse de, uygulamada sorunlar sürüyor. Vatandaşlık başvurularının sonuçlanması için 36 aya kadar beklenmesi gerekiyor. Bu uzun süreç, Almanya’da kalıcı yaşam kurmuş göçmenler için ciddi mağduriyet anlamına geliyor.
Kaynak: BMI – Federal İçişleri Bakanlığı
8. Düsseldorf Mahkemesi’nin Kararı
1998–1999’da Türk vatandaşlığına geri dönmek için başvuranların işlemleri 2000 sonrasına sarktığı için Alman vatandaşlıklarını kaybettikleri kabul edilmişti.
Düsseldorf İdare Mahkemesi, bu uygulamanın hukuka aykırı olduğuna hükmetti. Karar kesinleşirse yaklaşık 1,2 milyon kişi Alman vatandaşlığını yeniden kazanabilecek.
Kaynak: Welt – Düsseldorf Mahkemesi Haberi
9. Türk Kökenliler İçin Özel Hükümler
• Türk vatandaşlığından çıkmadan Alman vatandaşlığı alınabiliyor.
• Doğan çocuklar, ebeveynlerin ikamet durumuna göre doğrudan çifte vatandaşlık hakkı kazanabiliyor.
• Mavi Kart sahipleri ve geçmişte vatandaşlık kaybı yaşayanların durumu, yeni yasa ve mahkeme kararlarıyla yeniden değerlendiriliyor.
10. Toplumsal Etkiler
Yeni düzenleme, Almanya’daki yaklaşık 3 milyon Türkiye kökenli göçmen için tarihi bir kazanım niteliğinde.
Bir yandan göçmenlerin kültürel kimliklerini korumasına olanak sağlarken, diğer yandan Alman toplumuna siyasi, hukuki ve ekonomik olarak tam katılımı mümkün kılıyor.
Ancak uzun işlem süreleri ve bekleyen mahkeme kararları, bu hakkın kullanımını hâlâ zorlaştırıyor.
Almanya’da çifte vatandaşlık artık bir istisna değil, yeni norm.
Ama “hak” ile “pratik erişim” arasındaki mesafe, işlem süreleri ve hukuki belirsizlikler nedeniyle hâlâ uzun.
Bu haber metni, Kenan Kolat’ın çifte vatandaşlık konulu seminerinde paylaştığı bilgilerden faydalanılmıştır. (Kaynak: kolat-beratung.de
İlgili Arşiv Video
