Freedom House’un “İnternette Özgürlükler Raporu”: "Türkiye’de son 10 yılda büyük gerileme yaşandı"

ABD merkezli Freedom House’un her yıl yayımladığı “İnternette Özgürlükler Raporu”na göre, Türkiye internetin özgür olmadığı ülkeler arasındaki yerini korurken, geçen yıla göre Türkiye’nin internet özgürlüğü karnesinde gerileme yaşandı.

Raporda, Radyo Televizyon Üst Kurulu'nun (RTÜK) VOA Türkçe'nin sitesine erişimi engelleme kararı da yer aldı.

Dünyada internet özgürlüğünün üst üste 13’üncü kez gerilediğinin vurgulandığı raporda, ülkelerin internet özgürlüğü sıralamasına yer verildi.

Buna göre Türkiye, internetin özgür olmadığı ülkeler listesinde, Ruanda, Azerbaycan, Sudan, Irak, Libya gibi ülkelerin gerisinde yer alıyor. Türkiye’nin sıralamada Rusya, Çin, İran, Belarus, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerle aynı kategoride bulunması dikkat çekiyor.

“Türkiye’de son 10 yılda internet özgürlüğünde büyük gerileme yaşandı”

Freedom House için “Freedom on the Net” raportörlüğü yapan Gürkan Özturan VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, son 10 yıllık dönemdeki en sert düşüşün yaşayan ülkelere bakıldığında, Türkiye’nin 15 puanlık düşüşle, 30 puanı düşen Myanmar ve 19 puan düşen Rusya’nın hemen ardında Venezuela ve Uganda ile birlikte yer aldığını belirtti.

Özturan, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 29 ülkede internet özgürlüğünde bu yılki raporda gerileme tespit edildiğini belirterek, “Dünya genelinde de maalesef otoriter baskı sonucu internet özgürlüklerinde bir daralma yaşanıyor. Yayınlanan rapora göre Türkiye’de internet alanında özgürlükler 10 yıldır büyük bir gerileme yaşadı. Dünyada en fazla daralmanın yaşandığı ülkelerden birinde yaşıyoruz maalesef” değerlendirmesinde bulundu.

Geçtiğimiz yıl yaşanan deprem, erişim engelleri, dezenformasyon yasasının uygulanması gibi gelişmelerin yaşandığını belirten Özturan, “Türkiye’nin internet özgürlükleri açısından özgür olmayan ülkeler arasında yer alması elbette temel hak ve hürriyetler sorunudur” dedi.

Raporda, Türkiye ile ilgili internet özgürlüğü değerlendirmesinde son bir yıldır yaşanan birkaç gelişmeye dikkat çekildi.

Sosyal medya ve iletişim platformlarının Kasım 2022'de İstanbul'da meydana gelen bombalı saldırının ardından ve Şubat 2023'te yaşanan depremlerin ardından engellendiği, Mayıs 2023 genel seçimleri öncesinde yetkililerin çevrimiçi içerikleri kaldırdığı ve kullanıcılarına cezai yaptırımlar uyguladığı, Ekim 2022'de Dezenformasyon Yasası'nın yürürlüğe girdiği ve seçim döneminde bazı muhalif web sitelerinin siber saldırılara maruz kaldığı kaydedildi.

RTÜK'ün VOA Türkçe'ye erişimi engelleme kararı da raporda

Raporda sıralamayı etkileyen olaylarda, Radyo Televizyon Üst Kurulu'nun (RTÜK) Şubat 2022'de aralarında VOA Türkçe'nin de bulunduğu bazı haber sitelerine getirdiği erişim engeli kararı ve Haziran 2022'de sitelere erişimi engellemesi de yer aldı.

“İnternette Özgürlükler Raporu”nda ayrıca, şu tespitte bulunuldu:

"Hükümet büyük ölçekli medya kuruluşlarının yüzde 95'inden fazlasını kontrol ettiği için, hükümeti eleştirenler ve muhalefet liderleri görüşlerini yaymak için YouTube'u giderek daha fazla kullanmaktadır. İngiliz yayın kurumu BBC, DW, France 24 ve VOA Türkçe de YouTube kanalları açarak bağımsız bilgi kaynaklarına erişimi genişletmiştir. Son 10 yılda, engellenen veya sansüre uğrayan platformlar, hükümet engellemelerinden ve sansürden kaçınmak için sosyal medya kanalları ve mesajlaşma uygulamalarındaki kapalı devre grupların yanı sıra gönüllü habercilik ve vatandaş gazeteciliği gibi yeni medya uygulamalarını kullanmıştır."

Aslı Aral