Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan bugün yapılan açıklamada bu hafta Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de yapılacak G20 zirvesine katılacak Çin heyetine Başbakan Li Qiang'ın başkanlık edeceğini bildirdi. Açıklama, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in G20 zirvesine katılmayacağı ve ABD Başkanı Joe Biden'la görüşme fırsatını gözardı edeceği anlamına geliyor.
9-10 Eylül tarihlerinde yapılacak G20 zirvesinin, iki dünya gücünün ticarette ve jeopolitik alandaki gerginlikleri gidermek için aylardır gösterilen çaba sonrasında Xi ve Yeni Delhi'de olacağını doğrulayan Biden arasında olası bir görüşmeye sahne olabileceği düşünülüyordu.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, basın toplantısı sırasında bir gazetecinin Çin “liderinin” neden G20 zirvesine katılmayacağına ilişkin sorusuna, “G20 uluslararası ekonomik işbirliği için ana platformdur ve Çin her zaman bu gibi etkinliklere büyük önem verip aktif olarak katılım sağlamıştır” dedi.
Mao, zirveye Başbakan Li Qiang'ın katılmasının Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in katılmayacağı anlamına geldiğini doğrudan teyit etmeyi reddetti, ancak bu varsayımı yapan gazetecilerin söylediklerini düzeltmedi. Reuters haber ajansı, geçen ayki özel haberinde, Xi'nin büyük olasılıkla G20 zirvesine bizzat katılmayıp yerine Li'yi gönderebileceğini bildirmişti.
G20 zirvesinde Çin heyetine Li'nin başkanlık edecek olması, Xi'nin zirveye katılmayacağını neredeyse doğruluyor. Bunun nedeni, Çin'in hem cumhurbaşkanı hem de başbakanının aynı anda yurtdışına çıkmayacak, hatta aynı etkinliğe katılmayacak olması.
Başkan Joe Biden ise dünkü açıklamasında Xi'nin G20 zirvesine katılmayacak olmasının kendisini hayalkırıklığına uğrattığını söyledi.
Xi, Biden'la en son Kasım ayında Endonezya'da yapılan G20 zirvesi kapsamında görüşmüştü.
Avrupa'nın en büyük ekonomisine sahip Almanya'da da bir hükümet sözcüsü, Xi'nin zirveye katılmama kararını “üzüntüyle” karşıladığı kaydetti.
Hindistan'daki G20 zirvesi, 2008 yılından bu yana bir Çin cumhurbaşkanının liderler buluşmasına katılmayacağı ilk zirve olacak. Xi, 2020 ve 2021 yıllarında COVID-19 pandemisi sırasında zirveye uzaktan bağlantıyla katılmıştı.
Yeni Delhi'deki zirveye, Ukrayna'da savaş suçu işlediği iddiadıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin hakkında tutuklama kararı çıkardığı Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin de katılmayacak. Rusya'yı Hindistan'da Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov temsil edecek.
G20 zirvesine Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Japonya Başbakanı Fumio Kişida da katılacak.
“Kendi gündemini belirliyor”
Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden siyaset bilimci Wen-Ti Sung, Çin Cumhurbaşkanı Xi'nin geçen ay gelişmekte olan ülke ekonomileri grubu BRICS liderleriyle Güney Afrika'daki zirvede biraraya geldiğinin altını çizdi.
Sung, “Xi'nin BRICS zirvesine katıldıktan hemen sonra Batılı ülkelerin ağırlıklı olduğu G20 zirvesini es geçmesi, Xi'nin 'Doğu yükseliyor Batı geriliyor' şeklindeki söyleminin ve zirveye katılmayan bir diğer lider olan Rusya Cumhurbaşkanı Putin'le olan dayanışmasının görsel bir tasviri olabilir” dedi.
Xi ve Biden'ın görüşebileceği bir diğer zirve ise San Francisco'da Kasım ayında düzenlenecek olan Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesi.
Son aylarda üst düzey Amerikalı yetkililer Çin'e giderek iki ülke arasındaki gerginliklerin kontrolden çıkabileceği kaygıları arasında iletişimi güçlendirme girişimlerinde bulundu.
Çin'i en son ziyaret eden Amerikalı yetkili olan ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, Amerika'nın Çin'den uzaklaşmak istemediğini söyledi.
Singapur Üniversitesi Lee Kuan Yew Kamu Politikaları Fakültesi'nden Alfred Wu, Xi'nin iç meselelere odaklandığını ve yurtdışına çıkmak istemiyor olabileceğini kaydetti.
Wu, “Xi Jinping kendi gündemini belirliyor, ana meselesi ulusal güvenlik. Çin'de kalıp bunun yerine yabancı liderlerin kendisini ziyaret etmesini sağlamak zorunda” dedi.
Ancak Wu, “Eğer Xi APEC zirvesine de katılmazsa bu, Amerika'nın yaptığı onca ön hazırlıktan sonra çok ciddi bir durum olur; Çin'in geleceği ve uluslararası arenadaki yeri açısından kötü bir manzara oluşur çünkü Çin'in hala yabancı yatırımlara ihtiyacı var” şeklinde konuştu.
Bazı uzmanlar, Xi'nin G20 zirvesine katılmamasının aynı zamanda evsahibi Hindistan'a verilen bir işaret anlamına da gelebileceğini, bunun, Çin ekonomisinin yavaşladığı bir dönemde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olan güney komşusu Hindistan üzerinde nüfuz oluşturmaya istekli olmadığı şeklinde algılanabileceğini söylüyor.
Hindistan ve Çin askerlerinin tartışmalı Himalaya sınırında 2020 yılı Haziran ayında çatışması sonucu 24 kişinin hayatını kaybetmesinin ardından iki ülke arasındaki ilişkilerde sorun yaşanıyordu.
VOA TÜRKÇE
