Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi'nin Ankara ziyaretinde hangi konular görüşülecek?

Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi Politbüro Üyesi ve Dışişleri Merkez Komisyonu Direktörü Wang Yi, 26 Temmuz Çarşamba günü planlı bir ziyaret kapsamında Ankara’ya gelecek. Wang Yi, Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang’ın görevden alınmasıyla dışişleri bakanı olarak da görevlendirildi.

2013-2022 yılları arasında Çin’in dışişleri bakanlığını üstlenen Wang Yi, en son 25 Mart 2021’de Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmüştü.

Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından görüşmeye ilişkin yapılan açıklamada, Çin'in Türkiye ile dostane işbirliğini derinleştirmeye hazır olduğu belirtilmişti.

Aynı açıklamada Wang Yi'nin Erdoğan'la yaptığı görüşmede, "temel çıkarlarla ilgili konularda her iki tarafın birbirini anlamaya ve desteklemeye devam etmesi gerektiğini vurguladığı; Çin ve Türkiye arasındaki ilişkilerin siyasi temelini korumak amacıyla birbirlerinin içişlerine karışmama konusunun altını çizdiği" ifadeleri yer almıştı.

Wang Yi altı aydan daha az bir süre görevde kaldıktan sonra bir aydır kamuoyu önünde görünmeyen ve sonrasında görevden alınan Qin Gang'ın yerine dışişleri bakanlığı görevine getirildi.

Dışişleri Bakanlığı: “İkili ilişkiler, bölgesel ve uluslararası konular görüşülecek”

Çin Dışişleri Bakanı’nın ziyaretinde önce heyetler arası görüşmeler yapılacak. Ardından Wang Yi’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edilmesi ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’la görüşmesi bekleniyor.

Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Sayın Bakanımızın ÇKP Dışişleri Merkez Komisyonu Direktörü ve Dışişleri Bakanı Wang Yi ile görüşmelerinde Çin Halk Cumhuriyeti’yle ikili ilişkilerimizin tüm boyutlarıyla ele alınması, ayrıca güncel bölgesel ve uluslararası konularda görüş alışverişinde bulunulması öngörülmektedir.” ifadeleri kullanıldı.

Türkiye ve Çin dışişleri bakanlarının görüşmesinde başta Kuşak ve Yol Projesi olmak üzere, Karadeniz tahıl koridoru, savunma sanayinde yapılacak işbirliği başlıklarının gündeme gelmesi bekleniyor.

“Çin'in Türkiye'ye yönelik yatırımlarının artması beklenebilir”

Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Barış Doster, Türkiye ile Çin arasında siyasi, ekonomik ve ticari birçok konu olduğunu söyledi.

VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Profesör Doster, “Dünyadaki güç merkezi son yıllarda gözle görülür biçimde batıdan doğuya kayıyor. Çin de bu kapsamda önce Kuşak ve Yol Projesi’ni gündeme getirdi. Pekin’in Ortadoğu ve Afrika’ya ilgisi artıyor. En son Riyad’da düzenlenen Çin-Arap Ekonomik Forumu taraflar arasındaki bağların güçlendiğini gösterdi. Çin’in İran’la ilişkileri de artıyor. Türkiye de Kuşak ve Yol Projesi’nin en kilit ülkelerinden bir tanesi. Çin’in bu bağlamda Türkiye’ye yönelik yatırımlarının artması beklenebilir.” dedi.

Çin’in Rusya-Ukrayna savaşını da yakından izlediğini söyleyen Doster, “Türkiye’nin bu savaşta takındığı rolü de görüyor. Bu konunun da görüşmelerde gündeme gelmesi mümkün. Tabii ki Karadeniz Tahıl Koridoru’nun özellikle Afrika ülkeleri bakımından öneminin farkında. Bu konuda da değerlendirmeler olabilir. Çin-Türkiye ilişkilerinde çok fazla başlık var.” şeklinde konuştu.

Doğu Türkistan konuşulacak mı?

Türkiye ile Çin ilişkilerinde en sıkıntılı konuların başında ise Doğu Türkistan meselesi geliyor.

En son Haziran ayının sonunda yaptığı bir Meclis Grup toplantısında Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Cumhur İttifakı’ndaki ortağı Milliyetçi Hareket Partisi’nin lideri Devlet Bahçeli Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Rabia Kadir’i Türkiye davet etmişti.

Bahçeli, “Doğu Türkistan’da baskı ve dayatmalara maruz kalan, inanç ve insan hakları ihlallerine mahkûm bırakılan kardeşlerimizi hiçbir zaman unutmadık, unutulmuşluğa terk etmedik. Çünkü onlar biz, biz de onlarız. Aramızda sınırlar ve mesafeler olsa da kalbimiz bir, kanımız bir, kaderimiz birdir. Nitekim Doğu Türkistan Müslüman Türk milletinin mağdur ve mazlum gök bayrağıdır” ifadelerini kullanmıştı.

Pekin ve Ankara arasında ekonomik ilişkiler artarken Türkiye’nin Çin’e karşı dış ticaret açığı azaltılamıyor

Çin Halk Cumhuriyeti, Türkiye’nin dış ticarette Rusya Federasyonu’ndan sonra en büyük ticaret ortağı.

2022 yılında Türkiye, Çin’e 3,280 milyar dolarlık ihracatta bulunurken bu ülkeden yaptığı ithalatı 41 milyar 354 milyon dolara yükseltti.

Böylelikle ilk kez 2000 yılında 1 milyar doları aşan bir iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi, 22 sene sonra 44,6 milyar dolar seviyesine çıkmış oldu.

Dışişleri Bakanlığı’na göre Çin’in Türkiye’ye yapmış olduğu toplam yatırım miktarı 4 milyar doların üzerinde.

Bakanlığın internet sitesinde, “Son dönemde artmakta olan yatırımların sektörel dağılımı; enerji, altyapı, lojistik, finans, madencilik ve telekomünikasyon alanlarında” olduğu belirtiliyor.

Hilmi Hacaloğlu