“Rusya’yla Çin ve İran’a Karşı Bölgedeki Denge Türkiye”

Rusya’nın Ukrayna savaşında İran’dan aldığı destek Washington’da da gündemde. Hudson Enstitüsü’nden Mike Doran Rusya, Çin ve İran’ın bölgedeki etkisini dengelemek için Türkiye’yi işaret etti

Rusya Ukrayna’daki savaşı sürdürmek için dışardan destek alıyor.

Bu desteği sağlayanların başında kamuoyunun bildiği kadarıyla İran geliyor.

Uluslararası baskılar İran’a bu konuda geri adım attırmadı.

Hudson Enstitüsü’nden Luke Coeffey, Hazar Denizi’ne dikkat çekiyor.

Coeffey, “Washington’da Hazar Denizi’nin savaşta nasıl kritik bir rol oynadığıyla ilgli bir düşünce yok. Rusya Volga Kanalı’nı son yıllarda daha çok Hazar Donanması gemilerini, askeri malzemeleri, mühimmatları Azov Denizi’ne ordan da Karadeniz’e ulaştırmak için kullanıyor. Ve ayrıca İran’ın bu kanalı yaptırımları bypass ederek dış dünyaya ürünlerini göndermek için kullandığından şüpheleniliyor. Rusya’nın Ukrayna işgalinde bu önemli rol oynadı. Ruslar için bu kanal o kadar önemli ki bu ekonomik zorlukta su yolunu modernize etmek için bir milyar dolarlık yatırım açıkladılar. Hazar Denizi’nin Rusya için bir başka önemi Ukrayna’ya cruise füzelerini burdan fırlatması. Rusya için üçüncü önemli unsur muhtemelen Rusya tarafından Ukrayna’da kullanılan İran dronelarının tamamının Hazar Denizi’nden Volga Kanalı’na ordan da Kırım’a ya da Rusya’nın Ukrayna’ya yakın bölgelerine gönderiliyor olması. İşte bu nedenler yüzünden bizler, NATO planlayıcıları, NATO’nun Karadeniz sınırının Hazar Denizi’nin güney kıyıları olduğunu düşünmeye başlamalı” diyor.

Rus, Çin ve İranlı yetkililerin Hazar Denizi’ne kıyısı olan bölge ülkelerine sürekli ziyaretlerde bulunduğunu hatırlatan Coeffey’e göre Amerika Hazar Denizi’ne kıyısı olan dostane ülkeleri desteklemeli.

Luke Coeffey, “Amerika için Hazar Denizi’ne kıyısı olan ülkelere bir güç dengesi sağlamak stratejik amaç olmalı sanırım. Kıyısı olan ülkeler Rusya, İran, Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan. Hazar Denizi’ne kıyısı olan bir ülkenin Rus askeri gücüyle boy ölçüşebileceğini düşünmek gerçekçi olmaz. Amerika ve NATO bölgedeki dostane ülkelere kendi yeteneklerini geliştirmek için yardım etmeli. Böylece Rusya ve İran’ın Hazar Denizi’ndeki olumsuz aktivitelerine karşı caydırıcı olabilirler. Rusya’nın Hazar Donanması’nın önemli bir bölümü Karadeniz’de. Bunun için taktiksel açıdan daha iyi bir zaman olmadı. Amerika bölgedeki dostane ülkelere karasuları sınır güvenliğiyle, gözlem yeteneklerinin artmasında yardımcı olmalı. Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’a teçhizatlarının modernleştirilmesi için yardımcı olunmalı. Hazar Denizi’nde profesyonel sahil güvenlik gücü ya da deniz gücü geliştirmelerine yardımcı olunması için eğitim olanakları sağlanmalı. Çünkü gerçek şu ki Amerikan gemileri hiçbir zaman Hazar Denizi’nde olmayacak” ifadelerini kullandı.

Coeffey’in Orta Asya ülkelerinin ihmal edildiği yönündeki mesajından sonra Dışişleri Bakanı Antony Blinken Orta Asya’ya, Kazakistan ve Özbekistan’a resmi ziyarette bulundu, bölgedeki 5 ülkenin dışişleri bakanlarıyla bir araya geldi. Blinken, ülkelerin bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne güçlü destek mesajı verdi.

Bush döneminde Beyaz Saray’da Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi, Savunma Bakanlığı’nda da müsteşar yardımcılığı yapan Hudson Enstitüsü’nden Mike Doran ise Coeffey’in Orta Asya’da dostane ülkelere destek çağrısını daha da ileri taşıdı ve bölgede Rus, Çin, İran’a karşı denge oluşturmak için Türkiye’ye dikkat çekti.

Doran, “Washington’da Ruslarla İranlıları nasıl ayırırız diye düşünen biri yok. Bunu yapmanın bariz yolu Orta Asya’dan geçiyor. Orta Asya en fazla fosil yakıt rezervlerine sahip yerlerden biri. Türkmenistan dördüncü gaz rezervlerine sahip ülke. Kazakistan’ın da büyük petrol rezervleri var. Kazakistan kendi petrolünü Hazar Denizi’nden Azerbaycan’a oradan da Avrupa’ya götüremez. Türkmenistan da gazını götüremez çünkü iki ülke de Çin, Rusya ve İran’ın baskısı altında. Rusya, Çin ve İran’a karşı bölgedeki karşı denge Türkiye. Türk-Azerbaycan ilişkisi çok güçlü. Sıkı ve büyümekte olan askeri ittifakları var ki 2021’de Karabağ savaşında Rus silahlarına karşı oldukça başarılı olduklarını kanıtladılar. Azerbaycanlılar, Ermenileri Türk ve İsrail silahlarıyla yendiler. Türk, İsrail, Azerbaycan üçgeni Karabağ savaşında Ermenilere üstün geldi. Bu Rusya’ya karşı stratejik avantajdı. Türkiye, İsrail, Azerbaycan’ın Kazaklara ve Türkmenlere kaynaklarını orta koridordan Avrupa’ya ulaştırmalarında güvenlik sağlamaları açısından, Washington bu üçgeni nasıl kuracağını düşünmeli. Eğer bu orta koridorunu oluşturmak için Türklerle bu işe girmezsek Çinliler girecek. Biz de kendimizi Çinliler, Suudiler, İranlılar ve Birleşik Arap Emirlikleri arasındaki ilişkilerin arttığı bir ortamda bulacağız” dedi.

Mike Doran, “Oyuna dahil olmalıyız ve oyun Orta Asya’da” ifadelerini de kullandı.

Serhan Akif Akyıldız