Amerika'da yeni COVID aşısı gelecek ay piyasaya sürülecek. Ancak sağlık uzmanları, Corona virüsünün Omicron varyantının yeni alt varyantı olan Eris'in Amerika genelinde artışa geçmesine ve hastaneye yatanların sayısının yükselmesine rağmen aşıların kamuoyunda rağbet görmeyebileceğini kaydediyor.
Bazı sağlık uzmanları, Amerikalılar'ın yeni COVID aşısını grip aşısı gibi karşılamasını umuyor. Ancak COVID aşılarına olan talep, ilk çıktığı 2021 yılından bu yana hızla geriledi. 2021'de Amerikan nüfusunun yüzde 73'üne denk gelen 240 milyondan fazla kişi en az bir doz COVID aşısı olmuştu.
Amerikalılar'ın çoğunun ya COVID aşısı olduğu ya da COVID geçirdiği 2022 yılı sonbaharında 50 milyondan az kişi COVID aşısı yaptırmıştı.
Sağlık kuruluşları ve CVS gibi büyük eczane zincirleri, Omicron varyantına karşı geliştirilen yeni COVID aşısını önümüzdeki aydan itibaren erişime açacak.
Amerika'daki sağlık hizmetleriyle ilgili araştırmalar yürüten Kaiser Aile Vakfı’ndan Ashley Kirzinger, kamuoyunda Corona virüsüyle ilgili kayıtsızlık, bıkkınlık ve aşının faydalarına ilişkin şüpheler gibi meselelerle mücadele etmek zorunda kalınacağını kaydetti.
Kirzinger, “Halk sağlığı yetkilileri yetişkinlerin çoğunluğunun bu yıllık aşıları yaptırmasını istiyorsa Amerikan kamuoyuna COVID pandemisinin sona ermediği ve hala bir risk unsuru olduğu gerçeğini anlatmaları gerekiyor” dedi.
Kirzinger ayrıca Kaiser Aile Vakfı, yılın başında yaptığı anketlere katılan COVID aşılıların bu yıl aşı yaptırmaktan neden kaçınacakları sorusuna verdiği ilk yanıtın daha önceki aşı ya da enfeksiyonların kendilerini hala koruduğuna inandıkları olduğunu söyledi.
COVID-19 aşı üreticileri, bu sonbaharda başlayacak aşı kampanyasına ilişkin beklentilerini düşük tutuyor. mRNA aşılarının en büyük üreticisi olan Pfizer ve ortağı BioNTech, aşı satışlarının iyi gitmemesi durumunda işten çıkarmalara başlayabileceği uyarısı yapmıştı. Pfizer'ın en büyük rakibi Moderna ise COVID aşısına olan talebin 50 milyon doza kadar inebileceğini kaydetmişti.
Pfizer ve Moderna'nın geçen yılki aşı satışları dünya genelinde 56 milyar doları bulmuştu. Uzmanlar, bu yıl satışlardan elde edilecek gelirin dünya genelinde 20 milyar dolar olacağını tahmin ediyor.
Yatırım bankacılığı firması Jefferies'den uzman Michael Yee, bu sonbahardaki aşı kampanyasının geçen yılın boyutuna ulaşmasını beklemediğini söyledi.
Yee, “Geçen yıl ne olduğunu hatırlayın. Amerika'da 50 milyon doz aşı yapılmıştı. COVID'le ilgili kaygıların bu yıl geçen yıla kıyasla daha az olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu sayının bu yıl daha da düşük olma olasılığı yüksek” şeklinde konuştu.
Pandemi sonrası aşı
Amerika'da COVID halk sağlığı acil durumu Mayıs ayında sona ermiş ve hükümet, Amerika'da aşı faaliyetlerinin yürütülmesi sorumluluğunun büyük çoğunluğunu özel sektöre devretmişti. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'ne (CDC) göre Amerika'da 1 milyon 100 binden fazla kişi COVID nedeniyle hayatını kaybetti.
CDC Başkanı Mandy Cohen, geçen hafta bir podcast'te yaptığı açıklamada, ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) onayını ve CDC'nin tavsiyesini alması gereken aşıların Eylül ayının dördüncü haftasından itibaren piyasada olmasını beklediğini söylemişti. Cohen, Amerikalılar'ın COVID'e karşı korunmak için aşıları tıpkı grip aşısı gibi yıllık yaptırması tavsiyesinde bulunmuştu.
Eris varyantına doğrudan atıfta bulunmayan Mandy Cohen, “Şu anda virüste gördüğümüz değişiklikler aşılara ve ilaçlara karşı savunmasız. Yaptığımız testler bu değişiklikleri tespit edebiliyor. Virüs değişirken elimizdeki tüm aygıtlar da işlemeye devam ediyor” demişti.
Pfizer, Moderna ve Novavax, bu sonbaharda enfeksiyon vakalarına yol açmasını bekledikleri Corona virüsü varyantına göre yeni aşılar geliştirdi. Aşılar, EG.5 alt varyantına benzeyen ve halen baskın olan Omicron'un bir alt türü olan XBB.1.5 alt varyantını hedef alıyor.
CDC verilerine göre COVID-19 nedeniyle hastaneye yatanların sayısı Haziran ayından bu yana yüzde 40 arttı. Ancak hastanede tedavi görenlerin sayısı yine de Omicron'un yayıldığı 2022 yılı Ocak ayında görülen zirvenin yüzde 90 altında.
Kanıtlar
Bazı doktorlar, yıllık COVID aşılarının yaşlı nüfusa ve COVID-19 enfeksiyonuna yakalanmaları durumunda ağır hastalık geçirme riski olanlara yapılması önerisinde bulunuyor.
Vanderbilt Üniversitesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. William Shaffner, CDC Aşı Uygulamaları Danışma Komitesi'nin genç ve sağlıklı insanların yeni COVID aşılarını yaptırması konusunda daha gevşek bir tavsiyede bulunabileceğini söyledi. Bu yönde bir tavsiye, aşıya olan talebi etkileyebilir.
Dr. Shaffner, “Çocuklar gerçekten de bu aşıyı olmalı mı? Başka hiçbir hastalığı olmayan, genç bir yetişkin mi bu aşıyı olmalı yoksa aşı artık belirli kişileri hedefler bir hale mi gelmeli?” şeklinde konuştu.
CDC, 6 yaş ve üzerindeki çocukların geçen yılki güncellenen aşının tek dozunu olma tavsiyesinde bulunmuştu.
Minnesota Üniversitesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. David Boulware, yayınladığı araştırmaya göre takviye aşı olanların COVID enfeksiyonlarını daha hafif belirtilerle daha kısada atlattığını söyledi.
Dr. Boulware, “Takviye aşı olmak hastalık süresini azaltmanın en iyi yolu” şeklinde konuştu.
Yeni COVID varyantı Eris nedir?
Amerika, Avrupa ve Asya'da COVID enfeksiyonları ve hastaneye yatanların sayısında artış olduğu bu dönemde sağlık yetkilileri, 2021 yılı Kasım ayında ortaya çıkan Omicron varyantının alt varyantı olan EG.5 “Eris” Corona virüsüne işaret ediyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), kimileri tarafından “Eris” olarak adlandırılan EG.5 varyantını “ilgi uyandıran varyant” kategorisine almış ve virüsü daha bulaşıcı ya da ağır hastalığa yok açıcı mutasyonlar nedeniyle yakından izlenmesi gerektiğini kaydetmişti.
Ancak WHO yine de şu anda Eris'in halk sağlığı açısından diğer varyantlara kıyasla daha büyük bir tehdit olmadığını, “Doğrudan EG.5'le bağlantılı olan ağır hastalık vakalarının artışına ilişkin kanıtı bulunmadığını” kaydetti.
EG.5 (Eris) ne kadar hızlı yayılıyor?
WHO'ya göre EG.5 varyantı, 8 Ağustos itibarıyla 50'den fazla ülkede görüldü. CDC'ye göreyse mevcut COVID vakalarının yüzde 17'sini oluşturan EG.5, Amerika'da en yaygın olan ve en hızlı yayılan COVID-19 alt varyantı.
CDC verilerine göre COVID-19 nedeniyle hastaneye yatanların sayısı Haziran ayından bu yana yüzde 40 arttı. Ancak hastanede tedavi görenlerin sayısı yine de Omicron'un yayıldığı 2022 yılı Ocak ayında görülen zirvenin yüzde 90 altında.
Amerika genelinde atık sularda tespit edilen virüs miktarı ve COVID ilacı Paxlovid için yazılan haftalık reçete sayısı, geçen ay hızla arttı.
VOA TÜRKÇE
