Berlin-

Berlin’de Başbakan Olaf Scholz‘un beş Orta Asya ülkesinin liderleri ile gerçekleştirdiği zirvenin ardından yapılan ortak açıklamada, Almanya ile Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan arasında "Stratejik Bölgesel Ortaklık" kurulacağı açıklandı. Söz konusu ortaklığın ekonomi, enerji, doğal kaynaklar, iklim ve çevre, bölgesel işbirliği gibi alanları içerdiği belirtilirken, tarafların bundan sonra benzer formatlarda düzenli istişarelerde bir araya gelecekleri ve bir sonraki zirvenin 2024‘te Orta Asya'da devlet başkanlarının katılımıyla yapılacağı açıklandı.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un daveti üzerine Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ve Türkmenistan Halk Meclisi Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov‘un katıldığı Berlin’deki zirvede, "enerji güvenliğini güçlendirme ve alternatif enerji tedarik yolları yaratma hedeflerine" vurgu yapıldı.

Ortak açıklamada, söz konusu beş Orta Asya ülkesinin AB'nin su, enerji ve iklim değişikliği konusundaki girişimlerinden ve Çin'in "İpek Yolu" girişimine alternatif olarak hedeflenen "Küresel Geçit" (EU Global Gateway) adlı projesinden memnuniyet duydukları da dile getirildi.

Olaf Scholz’un beş devletin liderlerine, Almanya'nın bu girişimleri devlet ve AB katkılarıyla destekleyeceği konusunda güvence verdiği de haber alındı.

Altı sayfalık ortak bildiride Rusya'nın adının geçmemesine rağmen, tüm devletlerin "egemenliği ve toprak bütünlüğü" ile Birleşmiş Milletler Şartı'nın ilkeleri olan "güç tehdidi ya da kullanımının yasaklanması" ilkesinin yer alması, Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaşa bir gönderme olarak yorumlandı.

Zirve kapsamında, Scholz’un Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile ikili görüşmesinde Batılı ülkelerin Moskova'ya yönelik yaptırımlarının gündeme gelmesini eleştiren bir açıklama yapan Rusya Dışişleri Bakanlığı, "Rusya, Kazakistan ile ekonomik işbirliğini ve iyi komşuluk ilişkilerini dışarıdan olumsuz bir müdahale olmaksızın sürdürebilmeyi umut ediyor" değerlendirmesini yaptı.

Almanya’nın hedefinde enerji kaynakları var

Almanya, eskiden Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan beş Orta Asya ülkesiyle ilişkilerini uzun bir zamandır derinleştirme çabasında.

Rusya ve Çin’in etkisinin azaldığı bir Orta Asya arzulayan Berlin, geleneksel olarak Moskova‘nın etkisi altında bulunan Orta Asya devletlerindeki petrol ve doğalgaz başta olmak üzere hammadde yataklarına olan ilgisini açıkça ifade ediyor.

Rusya’ya olan enerji bağımlılığının yarattığı olumsuz etkiyi kırabilmek için yeni alternatiflere yönelen Alman hükümeti, Kazakistan ve diğer ülkeleri yeşil hidrojen üretiminde düşük maliyetlerle üretim yapmaya müsait bir coğrafyaya sahip olmaları nedeniyle bir cazibe merkezi olarak görüyor.

Bölgenin ekonomik açıdan en güçlü ülkesi olan Kazakistan, Rusya'dan gelen petrolün kesilmesi sonrasında Brandenburg eyaletindeki Schwedt rafinerisine petrol sağlamaya başlayarak, ikili ilişkilerde somut bir adım attı.

Beş Orta Asya ülkesinin toplam nüfusu 80 milyonun biraz altında, yani 84 milyonluk Almanya'dan sadece biraz daha az. Ancak yüzölçümleri Almanya'dan on bir kat daha büyük; kabaca 27 üye ülkesiyle tüm Avrupa Birliği'nin yüzölçümüne eşit durumda.

Cem Dalaman